20 mar Programowanie Mikrobiotyczne

Dzień dobry,

W naszej firmie Pharmabest Sp. z o. o. nieustająco dążymy do zapewnienia jak najlepszej ochrony danych osobowych, które nam przekazujesz. Zależy nam również, aby informacje dotyczące sposobu, w jaki je wykorzystujemy i przetwarzamy były dla Ciebie jasne i zrozumiałe.

Dlatego też wprowadzamy nową politykę prywatności, która spełnia oba te założenia, a jednocześnie realizuje wymogi Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO).

Nowa Polityka prywatności będzie obowiązywała w pełni od dnia 25 maja 2018 r. Możesz już teraz zapoznać się z jej treścią [tutaj], do czego serdecznie Cię zachęcamy.

RODO: Unijne rozporządzenie dotyczące ochrony danych osobowych - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, które zacznie obowiązywać z dniem 25 maja 2018 r.

Pozdrawiamy,
Zespół Pharmabest sp. z o.o.

Akceptuję

PROGRAMOWANIE MIKROBIOTYCZNE W ROZWOJU PRZEWLEKŁYCH CHORÓB NIEINFEKCYJNYCH

 

Dzięki rozwojowi nauki wiemy już dzisiaj, że ludzkie ciało zamieszkiwane jest  przez miliardy bakterii, zarówno dobrych jak i złych. Prawidłowe funkcjonowanie organizmu zawdzięczamy obecności jednych i drugich, a przede wszystkim ich równowadze. Bakterie bytują na naszej skórze, włosach, w jamie ustnej, najliczniej zamieszkują nasz przewód pokarmowy, a dokładniej jelita. Co ciekawe liczba bakterii w  naszym przewodzie  pokarmowym  jest około 10-krotnie większa niż liczba komórek naszego ciała. Zbiór mikroorganizmów zamieszkujących jelita człowieka to mikrobiota jelitowa, dawniej zwana mikroflorą jelitową. Masa mikrobioty zamieszkującej jelita zdrowego człowieka to nawet około 2 kg. Mikrobiota przewodu pokarmowego to „organ”, który wpływa na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.

Mikrobiota jelitowa ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i to od pierwszych dni życia. Decyduje o dobrym działaniu układów: pokarmowego, immunologicznego, nerwowego oraz wpływa na nasz metabolizm. W ludzkim przewodzie pokarmowym jest odpowiedzialna m.in. za prawidłową perystaltykę jelit, trawienie i przyswajanie składników odżywczych, produkcję witamin, a także procesy fermentacyjne zachodzące w jelicie grubym.

Jelita służą nie tylko do trawienia, są także głównym organem układu odpornościowego. Popularny przysmak mleczny reklamował się kiedyś informując, że „odporność pochodzi z brzucha” i jest w tym wiele prawdy. Otóż duża część komórek układu odpornościowego zwanych limfocytami (ich zadaniem jest obrona organizmu przed chorobami) znajduje się właśnie w błonie śluzowej jelit. Potrafią one komunikować się z bakteriami i można powiedzieć, że są w ciągłym kontakcie i współpracy. U noworodków, które nie mają jeszcze w pełni wykształconego układu odpornościowego mikrobiota jelitowa ma szczególne znaczenie. Po pierwsze bakterie stymulują aktywację układu odpornościowego i jego dalszy rozwój. Po drugie bakterie po porodzie drogami natury zasiedlają jelita tworząc pierwszą linię obrony organizmu przed chorobotwórczymi patogenami. Uszczelniają nabłonki jelitowe i odpowiadają za prawidłowe powstanie i funkcjonowanie tzw. „bariery jelitowej”. Bariera jelitowa chroni organizm nie tylko przed przenikaniem chorobotwórczych bakterii, ale także przed wnikaniem alergenów czy toksyn.

Mikrobiota jelit pełni również bardzo ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Nabłonki jelit otoczone są licznymi neuronami (czyli komórkami nerwowymi występującymi w największej ilości w mózgu) i tworzą układ neuroendokrynny przewodu pokarmowego. Oznacza to, że bakterie obecne w naszych jelitach są w stanie wpływać poprzez komórki układu nerwowego na procesy odbywające się
w naszym mózgu. Jest to tzw. oś mózgowo-jelitowa. Mało kto wie, ale nie tylko nasza „odporność pochodzi z brzucha”, szczęście też! Dzieje się tak, ponieważ aż 95% serotoniny zwanej hormonem szczęściaprodukowanej jest właśnie w jelitach. Jeśli chcemy mieć dobry humor od rana do wieczora naprawdę warto zadbać o zdrowie jelit.

Kształtowanie się mikrobioty rozpoczyna się w życiu płodowym i trwa przez co najmniej pierwsze 2 lata życia dziecka. Obecnie mówi się o tym, że najistotniejsze dla prawidłowego rozwoju mikrobiomu jest 1000 pierwszych dni życia, włączając w to czas ciąży. Dlatego tak istotne stają się wybory przyszłej mamy – co będzie jadła, jakie leki będzie przyjmować, jej aktywność fizyczna, a nawet to, czy będzie poddana wielu stresom. Ponadto bardzo istotny jest rodzaj porodu i jego przebieg oraz sposób karmienia dziecka. Wszelkie zmiany mikrobioty już od momentu narodzin mogą skutkować długofalowymi i nieodwracalnymi skutkami wpływającymi na zdrowie człowieka.

Mikrobiota jelit programuje organizm dziecka i stan zdrowia człowieka na następne lata. Niekorzystne i często nieodwracalne jej zmiany w niemowlęctwie wpływają na całe życie i zdrowie człowieka – te zjawiska tłumaczy mikrobiotyczna teoria rozwoju chorób nieinfekcyjnych. Zakłada ona, że zmieniona mikrobiota może w nieprawidłowy sposób wpływać na aktywację i przebieg wielu procesów np. metabolicznych lub tych przebiegających w układzie odpornościowym, nerwowym, pokarmowym. To prowadzić może do  rozwoju chorób cywilizacyjnych takich jak zaburzenia układu pokarmowego np. kolka jelitowa niemowląt, zespół jelita drażliwego, choroby zapalne jelit, choroby alergiczne, autoimmunizacyjne, czy choroby ze spektrum autyzmu, depresja i wiele innych.

W krajach wysoko rozwiniętych, w tym i w Polsce obserwuje się coraz więcej zachorowań na przewlekłe choroby nieinfekcyjne (czyli nie spowodowane czynnikami zakaźnymi np. bakteriami  lub wirusami). Wzrost ilości tych chorób tłumaczy założona w oparciu o dane naukowe Hipoteza Programowania Mikrobiotycznego. Zakłada ona, że jednym z powodów występowania chorób nieinfekcyjnych jest tzw. zachodni tryb życia i związany z nim m.in.: wysoki reżim higieniczny, stosowanie leków (głównie nadużywanie antybiotyków), żywienie produktami wysoko przetworzonymi, pozbawionymi naturalnych składników odżywczych i odejście od natury. Istotny jest również wzrost liczby narodzin zakończonych cięciem cesarskim (w Polsce już niemal połowa  noworodków przychodzi na świat w ten sposób, a badania kliniczne wykazały, że dzieci urodzone drogą cięcia cesarskiego mają zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na alergię, celiakię czy cukrzycę typu 1). Wymienione czynniki często prowadzą do obniżenia liczebności i różnorodności gatunkowej mikrobiomu jelitowego u niemowląt, czyli tzw. dysbiozy. Mikrobiom jelit, aby prawidłowo funkcjonować, wspierać i chronić organizm musi pozostawać w równowadze – dysbioza prowadzi do jej zaburzenia.

 

Główne czynniki, które wpływają na rozwój mikrobioty jelitowej u niemowląt to:

• rodzaj porodu– naturalny czy przez cesarskie ciecie,
• długość ciąży– ciąża donoszona, ciąża przenoszona, wcześniactwo,
• otoczenie szpitalne i długość hospitalizacji,
• dieta matki i dziecka– noworodek karmiony naturalnie czy mlekiem modyfikowanym,
• stosowane leki antybiotyki.

Uważa się, że najlepszy skład mikrobioty mają noworodki zdrowych matek, rodzących w domu, nieużywających leków i szkodliwych używek, urodzone o czasie, naturalnie i karmione piersią. Stąd apele o nienadużywanie leków w czasie ciąży czy karmienie niemowląt piersią. Chociaż na niektóre sytuacje możemy nie mieć wpływu, ważne jest podejmowanie świadomych wyborów, podyktowanych wiedzą o ich ewentualnych konsekwencjach.

Rodzaj porodu może determinować kształt mikrobioty na wiele lat. Wynika to stąd, że w trakcie porodu noworodek ma pierwszy kontakt ze środowiskiem zewnętrznym i bakteriami, które go otaczają. Wtedy rozpoczyna się aktywna kolonizacja noworodka bakteriami z zewnątrz. To, jakie będzie to otoczenie ma gigantyczny wpływ na prawidłowy rozwój mikrobioty. Zaobserwowano, że u dzieci urodzonych drogą cięcia cesarskiego obserwuje się inny skład mikrobioty niż u dzieci urodzonych naturalnie. Jeśli poród odbył się naturalnie, jelita i skóra dziecka zostają zasiedlone bakteriami z dróg rodnych i przewodu pokarmowego matki, a są to głównie pożyteczne bakterie z rodziny Lactobacillus, Enterococcus czyEscherichia, a następnie Bifidobacterium. Ta naturalna kolonizacja odbywa się, gdy dziecko przeciska się przez kanał rodny matki. W przypadku, gdy poród odbywa się drogą cięcia cesarskiego, dziecko zostaje wyjęte przez powłoki brzuszne i pierwszy kontakt ze środowiskiem to zetknięcie ze skórą matki i otoczeniem szpitalnym. Pierwsze zasiedlenie odbywa się w takim przypadku przy udziale zupełnie innych rodzajów bakterii. Mikrobiotę noworodków po cesarskim cięciu charakteryzuje mniejsza liczebność i różnorodność gatunkowa dobroczynnych bakterii z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium. Obserwuje się zwiększoną ilość szkodliwych bakterii z rodzaju Clostridium. Czyli już w pierwszych godzinach i dniach życia dziecka urodzonego drogą cesarskiego cięcia można zaobserwować dysbiozę jelitową.

Kolejnym istotnym czynnikiem jest sposób karmienia niemowląt. Jak potwierdzają liczne badania naukowe najlepszym sposobem żywienia niemowląt jest mleko matki. Wynika to z jego wyjątkowego składu. Mleko mamy zawiera liczne przeciwciała chroniące niemowlęta przed rozwojem wielu chorób. Obecne są w nim specyficzne białka i peptydy o aktywności przeciwbakteryjnej i przeciwwirusowej, które wpływają na kształtowanie mikrobiomu jelitowego. Mleko mamy zawiera również cukry, w tym unikalne oligosacharydy (HMO – human milk oligosaccharides), o właściwościach prebiotycznych, które wybiórczo stymulują wzrost korzystnych dla zdrowia bakterii. Mleko kobiece zawiera również naturalne probiotyki, czyli dobroczynne bakterie. Stąd mleko matki nazywane jest „naturalnym synbiotykiem”, bo zawiera zarówno prebiotyki jak i probiotyki, oddziałując tym samym na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.

Negatywny wpływ na rozwój mikrobioty ludzkiej ma stosowanie wielu leków, w tym przede wszystkim antybiotyków. Niszczą one nie tylko szkodliwe bakterie – przyczyny infekcji, ale zabijają również wiele spośród dobroczynnych mikroorganizmów zasiedlających jelita. Najnowsze badania kliniczne pokazują, że zmiany ilości i różnorodności mikrobiomu  powstałe w trakcie  terapii mogą być dostrzegalne nawet do 2 lat od przyjmowaniu antybiotyków.

W przypadku wcześniej wymienianych chorób przewlekłych ważna jest profilaktyka. Wiele z nich nigdy nie uda się całkowicie wyleczyć, a poprawa stanu zdrowia jest trudna do osiągnięcia i utrzymania, realizowana metodą licznych prób i błędów. Tu sprawdza się zasada: łatwiej zapobiegać niż leczyć. Oprócz budowania świadomości dotyczącej korzystnych efektów zdrowego stylu życia, porodów naturalnych czy karmienia niemowląt piersią, coraz więcej uwagi poświęca się na opracowywanie strategii umożliwiających przyjmowanie probiotyków i prebiotyków jako składników diety, które w pozytywny sposób będą oddziaływać na mikrobiotę jelitową. Szczególnie istotne jest zadbanie o mikrobiotę dzieci z grup ryzyka, czyli wcześniaki, dzieci urodzone przez cesarskie cięcie i przyjmujące antybiotyki. Biorąc pod uwagę fakt, że kształtowanie mikrobiomu trwa około 1000 dni właśnie to jest najlepszy czas dla takich działań.

Artykuł opracowano na podstawie:

1. Prof. Bożena Cukrowska, Znaczenie programowania mikrobiotycznego w rozwoju przewlekłych chorób nieinfekcyjnych, Standardy Medyczne/Pediatria, 2016, T.13, 1019-1028.
2. Prof. Bożena Cukrowska, E. Klewicka, Programowanie mikrobiotyczne – homeostaza mikrobioty jelitowej a ryzyko chorób cywilizacyjnych, Standardy Medyczne/Pediatria, 2014, T.11, 659-668.
3. Mgr. Anna Bartnicka, M. Gałęcka, J. Mazela, Wpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków, Standardy Medyczne/Pediatria, 2016, T.13, 165-172.

 

SŁOWNICZEK POJĘĆ

Mikrobiota jelitowa to zbiór mikroorganizmów zamieszkujących jelita człowieka.

Hipoteza Programowania Mikrobiotycznego/Mikrobiotyczna teoria rozwoju chorób nieinfekcyjnych wyjaśnia  wzrost zachorowalności na szereg przewlekłych chorób nieinfekcyjnych w krajach wysoko rozwiniętych. Zakłada, że mikrobiom w okresie noworodkowo-niemowlęcym programuje organizm dziecka i stan zdrowia w późniejszych latach.

Dysbioza to zaburzenia ilościowe lub jakościowe w mikrobiomie jelitowym. Obecnie mówi się nawet, że „dysbioza to matka wszystkich chorób”.

Przewlekłe choroby nieinfekcyjne charakteryzują się długim czasem trwania i nie są powodowane przez czynniki zakaźne jak bakterie lub wirusy. Są to  m.in.: choroby alergiczne, cukrzyca typu 1, celiakia, otyłość, kolka jelitowa, zespół jelita drażliwego, choroby zapalne jelit, nowotwory, a także autyzm, ADHD czy depresja.

Bariera jelitowa składa się z bakterii jelitowych, nabłonka jelit i komórek układu odpornościowego. Chroni organizm przed wnikaniem chorobotwórczych bakterii, alergenów oraz toksycznych związków. Ponadto ma funkcję adsorpcyjną, stymulującą odporność i przekaźnikową.

Oś mózgowo-jelitowa to biochemiczny szlak pomiędzy przewodem pokarmowych, a układem nerwowym, odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu.

Probiotyki, zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), to żywe mikroorganizmy, które podane w odpowiedniej ilości, mają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Powinny to być mikroorganizmy wyizolowane z ludzkiej mikrobioty, należące do rodzaju Lactobacillus lub Bifidobacterium. Posiadają unikalne cechy wpływające na zmianę składu mikrobioty jelitowej. Produkują substancje przeciwdrobnoustrojowe, działają przeciwbakteryjnie na patogeny i przeciwzapalnie. Mogą wpływać pośrednio i bezpośrednio na organizm gospodarza poprzez kształtowanie bariery jelitowej, aktywację układu odpornościowego i procesów metabolicznych.

Prebiotyki to nieulegające trawieniu w przewodzie pokarmowym cukry (najczęściej FOS – fruktooligosacharydy lub GOS – galaktooligosacharydy), które wybiórczo pobudzają wzrost lub aktywność korzystnych dla organizmu bakterii obecnych w jelitach.

Synbiotyk to połączenie probiotyku i prebiotyku, które są podawane razem, ze względu na ich synergistyczne działanie w celu przywrócenia prawidłowej mikrobioty jelitowej.